Türkiye 2018 — Enflasyon ve Meyve Sebze Fiyatları
Merhabalar, bu yazıda Türkiye'de pazar fiyatlarını araştırdım. Bulguların ilginç olduğunu düşünüyorum. Sonuçları herkese açabilmek için tüm grafikleri interaktif hazırladım. Mobil için kullanımı ve görünümü güzel olmadığından grafikleri yazı içerisinde statik bırakıyorum. Datayı kendi başına da keşfetmek isteyenler yazının sonuna bıraktığım grafikleri inceleyebilirler.
Bildiğiniz üzere Türkiye ekonomik olarak zorlu bir dönemden geçiyor. 1 Ocak 2018 tarihinde 1 Amerikan Doları 3.77 Türk Lirası değerindeyken, 31 Aralık 2018 gününü 5.27 değerindeydi. Dolayısıyla 2018 yılında Türk Lirası Dolar karşısında yaklaşık %29 değer kaybetti. Yıl içerisinde çok büyük dalgalanmalar görüldü. 7 Ağustos günü saat 5.15 olan dolar kuru 14 Ağustos saat 23.00’da 6.89 idi. Yani 5 gün içerisinde Türk Lirası %24.3 değer kaybetti.
Türk Lirasındaki bu değer kaybı zamanla fiyatlara yansıdı ve bize enflasyon olarak geri döndü. 2018 yılını %20.30 enflasyon seviyesinde kapattık. Bu son 15 yılda gördüğümüz en yüksek enflasyon. Enflasyonun en çok hissedildiği noktalardan birinin gıda fiyatları olduğu söylenmekte. TUIK’in açıkladığı bilgilere göre Gıda ve Alkolsüz içecekler endeksi Ocak 2018’den Ocak 2019’a kadar %31 artış gösterdi. (İlgili Excel Tablosu Tüik)
Yukarıda gösterdiğim grafiği inceleyecek olursanız, özellikle eylül ayından itibaren gerçekleşen dolardaki düşüş sonrası Ulaştırma, Konut-su-elektrik ve giyim endekslerinde düşüş olduğunu görebilirsiniz. Bildiğiniz üzere 2018'in son dönemindeki enflasyon düşüşü de bu sebepten kaynaklanmakta. Fakat ne yazık ki Gıda Endeksi için aynı durum söz konusu değil. Gıda fiyatları 2019 ocak ayında gittikçe yükselen bir ivmeyle artıyor gibi görünüyor.
Gıda fiyatlarını daha da derinlemesine incelemek için pazar fiyatlarını görmek önemli. Özellikle de son aylarda çokça gündem olan soğan ve patatesin fiyat değişimini görebilmek için, İstanbul Hali’ndeki tüm ürünlerin son 7 yıldaki fiyatlarını görselleştirdim. Yazının sonundaki grafiklerden istediğiniz meyve veya sebzeleri seçip bunların İstanbul Hali’ndeki fiyat değişimlerini görebilirsiniz. Örneğin kiraz fiyatlarındaki mevsimsel dalgalanmayı direkt görebilmenin çok ilginç olduğunu düşünüyorum
İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı çalışan Hal müdürlüğü meyve ve sebzelerin günlük fiyatlarını yayınlıyor (Hal Fiyatları). Yazının kalanında kullandığım grafikleri bu verilerle oluşturdum.
Temel gıdalardan olan patates ve soğanın fiyatlarındaki çok ciddi bir artış olduğu söyleniyor. Kasım ayının sonlarında stokçuluk iddiasıyla bir çok depoya baskın yapıldı. Geriye doğru baktığımda bununla ilgili ilk haberlerin 21 Kasım 2018’den sonra yapıldığını gördüm. Ayrıca 11 Şubat 2019 tarihinde de bildiğiniz üzere tanzim satışlar hayata geçirildi. Bu olayların fiyatlardaki etkisini gömek için aşağıdaki grafiği inceleyebilirz. Grafikte ilgili haberleri linkleri de görebilirsiniz.
Mayıs ayıından bugüne kadarki zarfta, patates soğan fiyatlarındaki standart sapma sırasıyla 0.62 TL ve 0.91 TL. Grafiklerden de anlaşılacağı üzere, özellikle tanzim satışlarından sonraki 10 günde keskin düşüş görülmekte. Bu düşüş Mayıs sonraki dönemin standart sapmasından daha büyük. Bununla birlikte geçen sene Nisan, Mayıs aylarında 70 kuruş civarında olan fiyat bugün 2.5 Türk Lirası. Yıllık olarak büyük bir artış söz konusu. Bu artışın sadece mevsimle açıklanamayacağını eğer tüm grafiği incelerseniz görebilirsiniz.
Son olarak aşağıda İstanbul halinde satılan tüm meyve ve sebzelerin günlük fiyat değişimlerini görebilirsiniz. Örneğin Can Eriği ve kiraz eksponansiyel bir değişim izlemekte. Aslında bu veriyi kullanarak pazarcılar için önümüzdeki yılın fiyatlarını tahmin edecek bir model yapılabilir mi diye düşünmedim değil ama artık başka bir yazıya. Aşağıdaki grafikleri kurcalarsanız benim görmediğim başka ilginç bir nokta yakalayabilirsiniz.
Dolar kuru interaktif grafiği:
Fiyat endeksleri interaktif grafiği:
İstanbul Hali Patates/Soğan fiyatları interaktif grafiği
Meyve Sebze tüm tarihi fiyatlar :